Poëzie is meer dan alleen maar wat rijm - zoals kinderen vaak denken. Wil je dat je leerlingen een gedicht schrijven, geef dan niet de opdracht: "Schrijf een gedicht!" Want komen de 'fantastische' rijmpjes van de kinderen naar boven. MUPO! heeft niets tegen rijm, maar wil het dichtniveau van de leerlingen naar een hoger niveau tillen. Daar ligt een taak voor de leerkracht. Hij/zij begeleidt de leerlingen in het proces van het creatief en kunstzinnig schrijven. Hiervoor kan je de verschillende ideeën gebruiken die MUPO! aanbiedt. Maar je kan je ook laten inspireren door verschillende dichtvormen. Hieronder krijgt je daarover meer uitleg.
Mupo & het schrijven van poëzie
Just an idea!
Onder dit tabblad vind je enkele kleine of grote ideeën om uit te voeren met of in je klas.
Onder dit tabblad vind je enkele kleine of grote ideeën om uit te voeren met of in je klas.
1. Krantenelfje
Hier vind je een lesidee om met je klas een elfje te maken, dit a.d.h.v. woorden uit de krant.
Hier vind je een lesidee om met je klas een elfje te maken, dit a.d.h.v. woorden uit de krant.
3. Stiftgedicht
"Dichten zonder je gat op te lichten". Dichten door te schrappen.
"Dichten zonder je gat op te lichten". Dichten door te schrappen.
5. Stadsflarf
Bij deze stadsactiviteit is het de bedoeling om zo goed mogelijk te luistervinken.
Bij deze stadsactiviteit is het de bedoeling om zo goed mogelijk te luistervinken.
Verschillende dichtvormen
Gebaseerd op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Dichtvorm
160 of sms-gedicht
Een sms-gedicht bestaat uit exact 160 tekens, inclusief spaties en leestekens. Dit is gebaseerd op het oorspronkelijke maximale aantal tekens dat per sms-bericht verzonden kon worden. Voorbeeld:
kastelein voer mij brood en dronken tot ik balorig de toog lik de borsten ontbloot de notabelen bijt en mijn handel verkwansel jouw hongerend vlees mij bevrijdt Van: Gerrie Hondius Acrostichon (of naamgedicht of lettervers)
Een acrostichon is een dichtvorm waarvan de eerste letters van elke regel samen een naam, woord of zin vormt. Bakerrijm of wiegelied
Dit zijn wiegeliedjes die van generatie op generatie werden door gegeven. Eerst werden ze gezongen of opgezegd door de baker (oud-Nederlands voor kraamverzorgster) en moeder van het kind. Later gebruikte het kind ze voor de eigen kinderen op te voeden en dingen aan te leren. Voorbeeld:
Slaap, kindje, slaap daar buiten loopt een schaap. Een schaap met witte voetjes dat drinkt zijn melk zo zoetjes. Slaap, kindje, slaap daar buiten loopt een schaap. Clerihew
Een clerihew is een zogenaamd 'light' en bedacht door Edmund Clerihew Bentley (1875-1956). Je moet wel enkele regels in het achterhoofd houden: - het gedicht omvat 4 regels; - het volgende rijmschema wordt toegepast: aabb; - de eerste regel noemt een persoonsnaam; - in de vierde regel komt een uitdrukking, trefwoord of woordspeling voor die verwijst naar de persoon in de eerste regel. Voorbeeld:
Karel IX Wou dat het koppen regende Toen de Bartolomeusnacht werd afgefloten Zei hij zelfs: Ik heb (Hu!) genoten! Van: Drs. P Distichon
Een analyse van het woord distichon levert het volgende op: di = twee, stichos = dichtregel. Een distichon is dus een gedicht dat bestaat uit 2 regels. Voorbeeld:
regen beweegt het blad dronkenschap mijn tong Van: Lucebert Elfje
Een elfje is een gedicht dat bestaat uit 11 woorden met volgende structuur. 1 woord 2 woorden 3 woorden 4 woorden 1 woord Regel 1 bevat dus één woord, de tweede regel bestaat uit 2 woorden... Regel 5 heeft één woord weer en bevat een samenvatting van het geheel. Fibonaccigedicht of afgekort als Fib
Deze jonge vorm van poëzie is een combinatie van de oude Japanse kunst van de haiku met de rij van Fibonacci uit de wiskunde. Een Fibonaccigedicht kent een strenge lettergreepverdeling, net als de haiku. Maar er is een andere verdeling, nl.: de eerste zes termen uit de rij van Fibonacci. Dan komen we op volgende structuur: 1 lettergreep 1 lettergreep 2 lettergrepen 3 lettergrepen 5 lettergrepen 8 lettergrepen Voorbeeld:
One Small, Precise, Poetic, Spiraling mixture: Math plus poetry yields the Fib. Van: Gregory K. Pincus ('uitvinder' van deze dichtvorm in 2006) Haibun
In haibun wordt proza en poëzie, meer bepaald de haiku gecombineerd. De haibun hanteert beknopt maar beeldrijk proza waarin enkele haiku zijn verwerkt. Het is vaak autobiografisch en geschreven als een reisdagboek. De aandacht gaat naar dagelijkse dingen uit het leven van de auteur en zijn omgeving. Soberheid is vereist bij het puur beschrijvende proza van reizen, feesten, ontmoetingen... Haiku
Deze vorm van Japanse dichtkunst bestaat uit 3 regels, waarvan de eerste regel 5 lettergrepen telt, de tweede 7 en de laatste opnieuw 5. Een haiku omschrijft 'een ogenblikervaring' en gaat vaak over de natuur. |
Abecedarium
In deze term hoor je: a b c. Een abecedarium is dus een gedicht waarvan de opeenvolgende regels met de opeenvolgende letters van het alfabet zijn gevormd. Een ander woord voor abecadarium is abc-gedicht. Ambahan
Deze oud-Filipijnse dichtvorm bestaat uit een onbeperkt aantal regels van zeven lettergrepen, waarbij de eindlettergrepen op elkaar rijmen. Blank vers
Dat is een dichtvorm die bestaat uit vijfvoetige jamben. 'Oei, da's precies Chinees voor mij,' hoor ik je nu denken. MUPO! verklaart graag. Een jambe bestaat uit een onbeklemtoonde lettergreep gevolgd door een beklemtoonde. Vijfvoetige jamben wil zeggen dat het accent vijf maal op de laatste lettergreep valt. Deze nonsenszin maakt het misschien duidelijker: tadá tadá tadá tadá tadá. Een voorbeeldzin is: (o: onbeklemtoonde lettergreep ; b: beklemtoonde lettergreep) Het was vandaag een hele lange dag (o b o b o b o b o b) Voorbeeld:
"She should have died hereafter; There would have been a time for such a word. Tomorrow, and tomorrow, and tomorrow, Creeps in this petty pace from day to day, To the last syllable of recorded time; And all our yesterdays have lighted fools The way to dusty death. Out, out, brief candle!" Uit: "Macbeth" van William Shakespeare Copla
Deze Spaanse dichtvorm is 'het gedicht van het volk' en is vaak ondeugend. In feite is er geen vaste vorm, maar vaak zijn er 4 regels, elk van 8 lettergrepen. Voorbeeld:
Ook wanneer ik tusschen de bloemen Op een baar in de kerk was gelegen -- Als iemand je naam zou noemen Zou ik zeker het hoofd bewegen. Van: Hendrik de Vries E.d.i.t.
Zoals de naam doet vermoeden is dit een moderne dichtvorm, bedacht in 2006. Het gedicht bestaat uit 10 regels. De eerste regel bestaat uit één woord. Per regel tellen we één woord bij. Regel 2 omvat dus 2 woorden, de derde regel is opgebouwd uit 3 woorden... De tiende regel bestaat dus uit 10 woorden. Voorbeeld:
"Zwem!" "ZWEM NU!!" "Je kan het." Hij keek me aan. Een verbaasde blik vol onbegrip. Terwijl 'Ouders van Nu' duidelijk was. Baby's kunnen vanaf de eerste dag zwemmen. Ik liet mijn zoon los en maakte zwembewegingen. Hij bleef echter stug volharden in zijn gespeelde onkunde. Onder de verwijtende blikken van collega ouders dook ik hem op. Van: Harry Zevenbergen Epigram
Een epigram, of ook wel een punt- of snelgedicht genoemd, is een kort en bondig gedicht met een woordspeling of pointe. Verdere regels of structuren zijn er niet. Voorbeeld:
ZET HET BLAUW van de zee tegen het blauw van de hemel veeg er het wit van een zeil in en de wind steekt op Van: Willem Hussem Flarf
Een flarf is een vorm van poëzie waarin zoekresultaten van het internet (vooral van de zoekmachine Google) zijn verwerkt. Het gedicht kan volledig bestaan uit zoekresultaten, maar ook een tekst zijn die ermee doorspekt is. Het wordt vaak aanzien als een moderne vorm van de collage. Haiga
Deze Japanse dichtkunst koppelt een afbeelding en een gedicht. Het gedicht is veelal een haiku, een senryu of een tanku. Keergedicht
Een keergedicht is een gedicht waarin één of meerdere regels enkele malen herhaald worden. |